Asbest in België: waarom de officiële cijfers het echte drama onderschatten
Wie “asbest” zegt, krijgt vaak dezelfde reactie:
“Dat is toch iets van vroeger?”
“Dat is toch iets van vroeger?”
De realiteit in België is anders.
En vooral: veel harder.
En vooral: veel harder.
Ons land was decennialang een wereldkampioen in asbestgebruik.
Dat zie je vandaag onverbiddelijk terug in de gezondheidscijfers.
Dat zie je vandaag onverbiddelijk terug in de gezondheidscijfers.
België heeft één van de hoogste mesothelioomsterftecijfers per inwoner ter wereld, en toch blijft het echte aantal asbestslachtoffers zwaar onderschat en onderbelicht.
In deze blog leg ik uit waarom er zo’n groot verschil is tussen:
de officiële doden
de erkende slachtoffers
het werkelijke aantal asbestslachtoffers
Officiële doden: wat er op papier staat
Wanneer iemand overlijdt, vult een arts een overlijdensakte in.
Daarop wordt één hoofddoodsoorzaak vermeld, die in een statistische categorie terechtkomt
(bijvoorbeeld: “mesothelioom van het borstvlies”).
Daarop wordt één hoofddoodsoorzaak vermeld, die in een statistische categorie terechtkomt
(bijvoorbeeld: “mesothelioom van het borstvlies”).
Dat levert de zogenaamde officiële doden op.
Wat betekent dat concreet?
Het gaat vooral om mensen die sterven aan mesothelioom,
de typische asbestkanker van (vooral) het long- of buikvlies.
de typische asbestkanker van (vooral) het long- of buikvlies.
Die doodsoorzaken worden gecodeerd en opgeteld in nationale en internationale statistieken.
Wat tonen die cijfers in België?
Studies op basis van doodsoorzaken tonen dat België de vierde hoogste mesothelioomsterfte per inwoner ter wereld heeft, na het Verenigd Koninkrijk, Australië en Italië.
Sinds 2006 sterven er elk jaar meer dan 200 Belgen aan mesothelioom.
Dat zijn op zich al hallucinante cijfers.
Maar zelfs die cijfers zijn nog maar het begin van het verhaal.
Erkende slachtoffers: wie door het Asbestfonds wordt gezien
In 2007 richtte de Belgische overheid het Asbestfonds op
(AFA, beheerd door Fedris).
(AFA, beheerd door Fedris).
Het idee was nobel (de uitvoering iets minder):
asbestslachtoffers snel vergoeden, zonder dat ze jarenlang een uitputtende juridische strijd moeten voeren.
asbestslachtoffers snel vergoeden, zonder dat ze jarenlang een uitputtende juridische strijd moeten voeren.
Wie komt in aanmerking?
Mensen met een asbestgerelateerde ziekte
(bv. mesothelioom of bepaalde vormen van longkanker).
(bv. mesothelioom of bepaalde vormen van longkanker).
Mensen die kunnen aantonen dat ze aan asbest zijn blootgesteld
(beroepsmatig, in de buurt van een fabriek, als familielid van een werknemer, …).
(beroepsmatig, in de buurt van een fabriek, als familielid van een werknemer, …).
Zij (of hun nabestaanden) dienen een dossier in bij het Asbestfonds.
Wordt dat dossier aanvaard, dan spreken we over een erkend slachtoffer.
Enkele cijfers
Tussen 2007 en 2023 erkende het Asbestfonds 4.614 slachtoffers, waarvan 3.354 mesothelioompatiënten.
In 2023 alleen al werden 253 slachtoffers met mesothelioom erkend:
een recordjaar, hoger dan het gemiddelde van ongeveer 200 slachtoffers per jaar.
een recordjaar, hoger dan het gemiddelde van ongeveer 200 slachtoffers per jaar.
Belangrijk om te beseffen
Niet iedereen weet dat het Asbestfonds bestaat.
Niet iedereen heeft de energie of tijd om een dossier op te starten, zeker niet bij zware ziekte.
Niet elk dossier wordt aanvaard
(onvoldoende bewijs van blootstelling, onduidelijke geschiedenis, …).
(onvoldoende bewijs van blootstelling, onduidelijke geschiedenis, …).
De erkende slachtoffers zijn dus alleen diegenen die door de administratieve zeef geraakt zijn.
De echte menselijke tol ligt ver daarboven.
De echte menselijke tol ligt ver daarboven.
Het Asbestfonds is bovendien controversieel:
in de praktijk komt het erop neer dat het fonds eerder het belang van de werkgevers dient dan dat van de slachtoffers.
in de praktijk komt het erop neer dat het fonds eerder het belang van de werkgevers dient dan dat van de slachtoffers.
Hierover volgt binnenkort een uitgebreide blogpost.
Het werkelijke aantal asbestslachtoffers: de onzichtbare meerderheid
De derde categorie - en veruit de grootste - zijn de werkelijke slachtoffers van asbest.
Dat zijn alle mensen bij wie asbest medisch gezien een bepalende rol speelde in hun ziekte of overlijden, ook als dat nergens officieel vermeld of erkend is.
Denk aan:
Patiënten met longkanker, waarbij asbest een belangrijke oorzaak was,
maar die in de statistieken gewoon als “longkanker” verschijnen.
maar die in de statistieken gewoon als “longkanker” verschijnen.
Mensen met asbestose of andere chronische longaandoeningen door asbest,
die nooit als beroepsziekte zijn aangegeven.
die nooit als beroepsziekte zijn aangegeven.
Slachtoffers die nooit een dossier indienden bij het Asbestfonds
(onbekendheid, hoge drempel, tijdsgebrek).
(onbekendheid, hoge drempel, tijdsgebrek).
Mensen die blootgesteld raakten via woningen, scholen, openbare gebouwen
of de buurt van een fabriek, en dus niet in een klassiek beroepskader passen.
of de buurt van een fabriek, en dus niet in een klassiek beroepskader passen.
Wat zeggen internationale gegevens?
In Europa stierven in 2019 meer dan 70.000 mensen aan de gevolgen van vroegere asbestblootstelling op het werk.
Asbest is verantwoordelijk voor naar schatting 78% van alle erkende beroepskankers in de EU.
Studies (o.a. uit het VK) tonen dat het aantal asbestgerelateerde longkankers minstens even groot is als het aantal mesothelioomgevallen, mogelijk zelfs een veelvoud.
Wat betekent dit voor België?
België behoort tot de landen met de hoogste mesothelioomsterfte (in verhouding tot het aantal inwoners) ter wereld.
Als je bovenstaande verhoudingen doortrekt, is het logisch dat:
Als je bovenstaande verhoudingen doortrekt, is het logisch dat:
het werkelijke aantal asbestdoden in België ruim boven de 1.500 per jaar ligt; aanzienlijk meer dan alleen de 200+ geregistreerde mesothelioomdoden.
Die mensen staan niet allemaal in statistieken.
Hun verhaal speelt zich vaak af in stilte: in ziekenhuiskamers, aan keukentafels,
in overlijdensberichten waar het woord “asbest” nergens valt.
Hun verhaal speelt zich vaak af in stilte: in ziekenhuiskamers, aan keukentafels,
in overlijdensberichten waar het woord “asbest” nergens valt.
Een confronterende berekening
Tijdens het Global Asbestos Forum in Noorwegen (november 2025) sprak
dr. Jukka Takala, internationaal gerenommeerd asbestexpert,
over de schromelijke onderschatting van het aantal asbestslachtoffers.
dr. Jukka Takala, internationaal gerenommeerd asbestexpert,
over de schromelijke onderschatting van het aantal asbestslachtoffers.
Hij wees op het volgende:
"1 op 5 longkankers is te wijten aan asbest."
In België sterven jaarlijks ongeveer 7.500 mensen aan longkanker.
Dat betekent:
± 200 gekende mesothelioomdoden, én
± 1.500 longkankerdoden door asbest
Samen goed voor ongeveer 1.700 dodelijke asbestslachtoffers per jaar
en dat zonder rekening te houden met andere asbestgerelateerde kankers en ziektes.
en dat zonder rekening te houden met andere asbestgerelateerde kankers en ziektes.
Waarom blijft dit zo onderbelicht?
Waarom hoor je dit dan niet elke week in het nieuws?
Complexe statistiek
Asbestziekten zijn moeilijk aan één oorzaak te koppelen.
De schade komt vaak 30 tot 50 jaar later.
“Longkanker” registreren is eenvoudiger dan “longkanker door asbest”.
De schade komt vaak 30 tot 50 jaar later.
“Longkanker” registreren is eenvoudiger dan “longkanker door asbest”.
Versnipperde verantwoordelijkheid
Wie is “schuldig”?
De producent? De werkgever? De overheid die te laat ingreep?
Die diffuse verantwoordelijkheid zorgt ervoor dat niemand het verhaal voluit wil claimen.
De producent? De werkgever? De overheid die te laat ingreep?
Die diffuse verantwoordelijkheid zorgt ervoor dat niemand het verhaal voluit wil claimen.
Het narratief “asbest is van vroeger”
Asbest is verboden, dus lijkt het probleem opgelost.
Maar het materiaal zit nog altijd in miljoenen gebouwen
en vormt bij renovaties en verbouwingen een reëel en actueel risico.
Maar het materiaal zit nog altijd in miljoenen gebouwen
en vormt bij renovaties en verbouwingen een reëel en actueel risico.
Zwijgende slachtoffers
Wie ziek is, vecht eerst voor zijn gezondheid en zijn gezin.
Een mediacampagne voeren komt vaak pas op de laatste plaats.
Een mediacampagne voeren komt vaak pas op de laatste plaats.
En net daarom is het zo belangrijk om dit verhaal wél te blijven vertellen.
De missie van Asbestspotter
Met Asbestspotter wil ik duidelijk maken dat asbest géén oud verhaal is,
maar een actuele gezondheidscrisis met een lange staart.
maar een actuele gezondheidscrisis met een lange staart.
Asbestspotter staat voor:
Bewustmaking
Waar zit asbest nog? Wat zijn de risico’s? Wanneer moet je ingrijpen?
Waar zit asbest nog? Wat zijn de risico’s? Wanneer moet je ingrijpen?
Herkenning
Verdachte materialen leren herkennen, zonder paniek maar met kennis.
Verdachte materialen leren herkennen, zonder paniek maar met kennis.
Veilige aanpak
Eigenaars, syndici, scholen en bedrijven begeleiden naar
de juiste inventaris, de juiste aannemer en de juiste maatregelen.
Eigenaars, syndici, scholen en bedrijven begeleiden naar
de juiste inventaris, de juiste aannemer en de juiste maatregelen.
Stem voor slachtoffers
Cijfers vertalen naar verhalen, zodat het menselijke gezicht achter “statistiek” zichtbaar blijft.
Cijfers vertalen naar verhalen, zodat het menselijke gezicht achter “statistiek” zichtbaar blijft.
Hoe beter mensen begrijpen hoe groot het verschil is tussen officiële doden, erkende slachtoffers en de werkelijke tol, hoe moeilijker het wordt om dit probleem te minimaliseren.
Wat kun jij doen?
Een paar heel concrete stappen:
Deel deze informatie.
Via sociale media, nieuwsbrieven, interne communicatie op het werk.
Via sociale media, nieuwsbrieven, interne communicatie op het werk.
Vraag naar een asbestinventaris.
Is je woning of gebouw van vóór 2001?
Laat je goed informeren vóór je verbouwt.
Is je woning of gebouw van vóór 2001?
Laat je goed informeren vóór je verbouwt.
Stel vragen.
Aan je syndicus, werkgever, school of gemeente:
“Is er een asbestinventaris? Hoe beschermen jullie mensen?”
Aan je syndicus, werkgever, school of gemeente:
“Is er een asbestinventaris? Hoe beschermen jullie mensen?”
Volg Asbestspotter.
Voor praktische tips, herkenningsgidsen en updates over beleid en rechtspraak.
Voor praktische tips, herkenningsgidsen en updates over beleid en rechtspraak.
België is geen voetnoot in het wereldwijde asbestverhaal.
Ons land was ooit een historische kampioen in asbestverbruik en nu betalen duizenden families daar elk jaar de prijs voor.
Ons land was ooit een historische kampioen in asbestverbruik en nu betalen duizenden families daar elk jaar de prijs voor.
Zolang het verschil tussen officiële cijfers en de werkelijke tol zo groot blijft,
is er werk aan de winkel.
is er werk aan de winkel.
Als Asbestspotter blijf ik dit verhaal vertellen.
Met cijfers, maar vooral met mensen in gedachten.
Met cijfers, maar vooral met mensen in gedachten.
Met dank aan dr. Yvonne Waterman voor de hulp bij het opstellen van dit artikel
en aan dr. Jukka Takala voor het ter beschikking stellen van zijn presentatie.
en aan dr. Jukka Takala voor het ter beschikking stellen van zijn presentatie.
Het volledige artikel “Global Asbestos Disaster” vind je hier:
https://www.mdpi.com/1660-4601/15/5/1000
https://www.mdpi.com/1660-4601/15/5/1000
🧾 Asbestattest nodig in Halle, Dilbeek of omgeving?
Asbestspotter is een erkend en gecertificeerd asbestdeskundige, gespecialiseerd in het opmaken van wettelijk verplichte asbestattesten.
Wij zijn actief in Halle, Dilbeek, Sint-Pieters-Leeuw, Beersel, Lennik en de ruime regio.
Wij zijn actief in Halle, Dilbeek, Sint-Pieters-Leeuw, Beersel, Lennik en de ruime regio.
📞 Contacteer ons voor een snelle, correcte en betaalbare asbestinventaris.
Wees voorzichtig met asbest. Voorkomen is beter dan (niet meer) genezen.